Allt um ítölsk vín og ítalska víngerð

Ævaforn saga

Víngerðin á Ítalíu á sér yfir tvö þúsund ára sögu en í gegnum aldirnar hafa Grikkir, Etrúar og Rómverjar gegnt mikilvægu hlutverki í þróun víngerðar
landsins. Í dag eru vín stór hluti af menningu landsins og tengist daglegu lífi fólksins í landinu órjúfa böndum.

Órjúfa bönd milli matar og víns

Ítölsk vín eru gerð til þess að falla vel að einfaldri en fjölbreyttri matargerð landsins þar sem hvert hérað hefur sín einkenni og sínar hefðir með áherslu á staðbundin hráefni. Það er þar af leiðandi jafn auðvelt að ánetjast vínum landsins og það er auðvelt að ánetjast matargerð þess.

Óendanlegur fjölbreytileiki

Ítölsk vín eru einstaklega fjölbreytileg eftir héruðum vegna mismunandi jarðvegs, ólíkra þrúga og fjölbreyttra stíla sem einkenna víngerðina. Vegna legu landsins eru þar að finna kjöraðstæður til ræktunar á ótal tegundum af vínþrúgum, hvort sem kjöraðstæður eru svalt, heitt, þurrt eða rakt loftslag. Alparnir í norðri og Appennínufjöllinn sem liggja í gegnum landið til suðurs skapa þessar andstæður á milli svala loftslagsins til fjalla og heita loftslagsins við ströndina kjöraðstæður til vínræktar í ávölum hæðum og upp eftir hlíðum fjalla.

Ítalska vínflokkunarkerfið

Þessa endalausu fjölbreytni hefur verið flokkuð eftir ákveðnu flokkunarkerfi til að tryggja það að fylgt sé ákveðnum hefðum til að tryggja að vínin séu trú uppruna sínum. Flokkunarkerfið skiptist í fjóra flokka sem eru eftirfarandi:

DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) er efsti flokkurinn í kerfinu þar sem “controllata” tryggir að farið er eftir
ákveðinni framleiðsluaðferð og “garantita” tryggir að vínið búi yfir ákveðnum gæðum. Í þessum flokki eru í kringum 70 vín sem hafa uppfyllt strangar kröfur og þekkjast á opinberu innsigli á flöskuhálsinum.
DOC (Denominazione di Origine Controllata) er stærsti flokkur í ítalska kerfinu með yfir 330 vín sem ná yfir nær alla stíla ítalskrar víngerðar. Vínin sem hlotið hafa titilinn DOC hafa uppfyllt ströng skilyrði sem tryggja “controllata” hvar vínið hafi verið framleitt, hvaða vínþrúgur hafi verið notaðar og hvaða stíl vínið tilheyrir.
IGT (Indicazione Geografica Tipica) kom til sögunnar árið 1992, til þess auka ákveðið frelsi í ítalskri víngerð. En fram til ársins 1992 uppfylltu mörg afburða vín ekki DOC og DOCG skilyrðin og voru þar af leiðandi sett í lægsta flokkinn, þ.e. Vino da Tavola. Það var í kringum 1970 að vínbændur í Toscana hófu að setja á markað afburðarvín, svokölluð Super Tuscans, sem uppfylltu ekki skilyrðin til að teljast DOC/G-vín en mörg þeirra öðluðust aftur á móti viðurkenningu víða um heim. IGT (Indicazione Geografica Tipica) leggur mesta áherslu á uppruna vínanna en síður hvaða þrúgur eru notaðar við víngerðina framleiðsluaðferðir vínanna eða stíl þeirra.
Vino da Tavola þýðir borðvín á íslensku og endurspeglar hin venjulegu borðvín Ítala, ólík eftir hverju héraði fyrir sig. Eins og áður sagði þá var hér á árum áður að finna afburðavín frá vínbændum sem voru að prófa sig áfram með nýjar þrúgur, nýjar blöndur af þrúgum og nýjar framleiðsluaðferðir sem hvergi annars staðar áttu heima í flokkunarkerfinu fyrr en flokkurinn IGT (Indicazione Geografica Tipica) var settur á fót árið 1992. Í dag endurspeglar Vino da Tavola þau vín sem lægst eru sett innan flokkunarkerfisins.

Héruð landsins eru innbyrðis ólík

Ítalía skiptist í 20 héruð sem öll eru ólík innbyrðis, hvert með sínar staðbundnu þrúgur og eigin matargerð sem hefur tekið mið af loftslagi þeirra og
jarðvegi. Vínin eru nær undantekningalaust unnin að öllu leyti úr þrúgum hvers héraðs fyrir sig sem spretta upp úr sama jarðvegi og hráefni matargerðarinnar. Ítölsk vín eru mikil matarvín sem falla vel að matargerð hvers héraðs fyrir sig.

Áhersla á gæði umfram magn

Ítalía hafa lengi framleitt mest allra þjóða af vínum, einungis í Frakkland framleiðir meira magn en Ítalía. Það hefur lengi loðað við ítalska víngerð að
áherslan hafi verið meiri á magn en gæði en það hefur breyst á undanförnum árum. En áherslan á gæði hefur aukist mikið síðustu misserin og má segja að ítölsk víngerð hafi aldrei verið sterkari, öflugri né framsæknari en í dag.